Ομιλητές

Jean-Paul Thibaud

Το ατμοσφαιρικό (περιβάλλον) γίγνεσθαι του αστικού κόσμου
Το εύρος που λαμβάνει τον τελευταίο καιρό η θεματική των ατμοσφαιρών αποτελεί ένδειξη της εν εξελίξει αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τους χώρους στους οποίους κατοικούμε. Τι συμβαίνει με την ατμόσφαιρα κατά τον καθορισμό της; και την μεταβολή των αισθητών μας συνθηκών ύπαρξης; Δεν παρευρισκόμαστε στην εμφάνιση μιας νέας οικολογίας των αισθήσεων, η οποία είναι ασχολείται περισσότερο με την ατμοσφαιρική ύπαρξη του περιβάλλοντος διαβίωσής μας; Μπορούμε να μιλήσουμε για ένα ατμοσφαιρικό γίγνεσθαι του αστικού κόσμου; Τέτοιου είδους ερωτήματα οδηγούν στην ανάδειξη των δυνάμεων της ατμόσφαιρας, στη διερεύνηση του τι δύναται η ατμόσφαιρα να κάνει και να προσφέρει για σκέψη στον τομέα του αστικού τρόπου ζωής.
Αντί να εξετάσουμε την ατμόσφαιρα ως έναν τομέα κλειστού τύπου, θα χαράξουμε κάποιες γραμμές διαφυγής που θα μας επιτρέψουν να πλεύσουμε σε αυτόν τον διαρκώς μεταβαλλόμενο ωκεανό: μια γραμμή συνάντησης θα αναλύσει τις διαφορετικές διαδικασίες αισθητοποίησης που διαπερνούν και προεικονίζουν την αστική οικολογία των ατμοσφαιρών. Μια γραμμή ύπαρξης θα διερωτηθεί γιατί είναι τόσο δύσκολο να αντιληφθούμε την ατμόσφαιρα και γιατί αυτή αντιστέκεται σε κάθε ακριβή προσδιορισμό. Μια γραμμή παραδόξου θα εντείνει την ζωτική και συναισθηματική δύναμη της ατμόσφαιρας και την ικανότητά της να ασκεί επιρροή και έλεγχο. Μια γραμμή διερεύνησης θα αξιολογήσει την ποικιλομορφία (τον πλουραλισμό) των παραδειγμάτων της ατμόσφαιρας και θα εξετάσει τον διάλογό τους και τη διαφωνία τους. Μια γραμμή πραγματοποίησης θα συνοδεύσει την ατμόσφαιρα στις υλικές κατασκευές της, στις αποτελεσματικές πρακτικές της και στις επιστημονικές της χρήσεις.
Η ανακοίνωση θα έχει χαρακτήρα πιο γενικό, καθώς δεν στοχεύει στην εμβάθυνση μιας συγκεκριμένης προβληματικής όσον αφορά την ατμόσφαιρα, ούτε στην εξάντληση των αναφορών σε παραπομπές και εργασίες, αλλά επιδιώκει να συνεισφέρει στην δομή ενός πλαισίου δυναμικής σκέψης το οποίο δύναται να βοηθήσει για έναν καλύτερο προσανατολισμό της έρευνας. Προϋπόθεση για την ορθή πορεία στη μετάδοση αυτής της σκέψης αποτελεί η λειτουργία της έννοιας της ατμόσφαιρας ως αναλύτης και παράγοντας των αλλαγών μορφής του αστικού περιβάλλοντος. Ο λόγος μας θα είναι σκοπίμως διερευνητικός και με μελλοντική προοπτική. Ιδιαίτερη μνεία θα γίνει στον εγκάρσιο και νομαδικό χαρακτήρα της έννοιας της ατμόσφαιρας…στην απόδοσή της και στις διαδικασίες λειτουργίας της…για την ελάχιστη, διακριτική και αδύναμη ύπαρξή της….

Βιογραφία
Ο Jean-Paul Thibaud είναι Κοινωνιολόγος και Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Γαλλίας (CNRS). Είναι ερευνητής στο Κέντρο Ερευνών για τον Ήχο στον Χώρο και το Αστικό Περιβάλλον (CRESSON, Κωδ. UMR 1563: Ατμόσφαιρα – Αρχιτεκτονική – Αστικότητα). Στα ερευνητικά του πεδία συγκαταλέγονται η θεωρία του αστικού περιβάλλοντος, η κανονική αντίληψη σε αστικό περιβάλλον, ο πολιτισμός και η αισθητή εθνογραφία του δημόσιου χώρου, η ανθρωπολογία του ήχου, οι επιτόπιες μέθοδοι έρευνας. Το 2008 ο Jean-Paul Thibaud ίδρυσε το Διεθνές Δίκτυο των Ατμοσφαιρών (www.ambiances.net). Πρόσφατα εκδόθηκε το βιβλίο του με τίτλο En quête d'ambiances. Eprouver la ville en passant (Genève: MétisPresses, 2015).

Πρόδρομος Νικηφορίδης και Bernard Cuomo

paralia_zo

Ο σχεδιασμός της Νέας Αποβάθρας της Θεσσαλονίκης είναι πάνω απ'όλα η περιπέτεια της συνάντησης με ένα τόπο όπως και ένας διάλογος, καθώς η γενναιοδωρία του περιβάλλοντος χώρου (contexte) και η ατμόσφαιρα (ambiance) που δημιουργείται από τα φυσικά στοιχεία παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στη σύλληψη. Η πρόθεσή μας ήταν λοιπόν να αποδώσουμε κατά κάποιο τρόπο, μέσα από αυτή την αντιπαράθεση, την αέναη γοητεία που αποπνέει το τοπίο και οι παραλλαγές του.

Εντούτοις, ένας δημόσιος χώρος δεν είναι μόνο χώρος περισυλλογής. Είναι και τόπος ζωής και χρήσεων για όλους μαζί και για καθέναν ξεχωριστά. Το πώς συχνάζει ο κόσμος το χώρο αυτό, τα φαινόμενα ιδιοποίησής του και οι συλλογικές πρωτοβουλίες εντός αυτού είναι στοιχεία που συμβάλλουν στην κατανόηση του χαρακτήρα του αλλά και στη μέλλουσα ζωτικότητά του.

Βιογραφία
Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης και ο Bernard Cuomo συνεργάζονται από το 1986. Η κοινή πορεία τους ξεκίνησε από την αρχιτεκτονική σχολή της Τουλούζης στις αρχές της δεκαετίας του '80.
Το 1986 συμμετείχαν στον πρώτο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Στα σημαντικότερα έργα τους μέχρι σήμερα συγκαταλέγονται: Κτίριο κατοικιών στο Παρίσι 1992–1994, Πολιτιστικό Κέντρο και Θέατρο στη Μενεμένη Θεσσαλονίκης 1997, η Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης 2006–2009, το Θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη 2001–2009 και η Ανάπλαση Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης 2000–2014.
Το 2009 τους απονεμήθηκε το Βραβείο Αρχιτεκτονικής για την πενταετία 2004-2008 από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, το 2014 το βραβείο UIA -International Union of Architects- friendly spaces accessible to all για την Ανάπλαση της Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης, το βραβείο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ για την τετραετία 2010-2014, το βραβείο ΔΟΜΕΣ για το καλύτερο υλοποιημένο έργο των ετών 2010-2014, ενώ το 2015 το έργο της Νέας Παραλίας συγκαταλέχθηκε στους φινιλίστ για το βραβείο Mies van der Rohe 2015 ενώ έλαβε το βραβείο Archmarathon Awards 2015. Προηγήθηκαν άλλα βραβεία σε διεθνείς, πανευρωπαϊκούς και πανελλήνιους διαγωνισμούς, όπως: το Α’ Βραβείο για το διαγωνισμό EUROPAN 2, το Α’ Βραβείο για τον ανασχεδιασμό του Μνημειακού Άξονα της Αριστοτέλους, το Α’ Βραβείο για την ανάπλαση της Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης, το Α’ Βραβείο για την Ακαδημία Γραμμάτων και Πολιτισμού του Δήμου Καλαμαριάς, Έπαινος για το διαγωνισμό για την ανασυγκρότηση του κέντρου της Αθήνας “Rethink Athens”, το A’ βραβείο για την Ανάπλαση του παραλιακού μετώπου της Νεάπολης Μονεμβασιάς κ.ά.
To 2016 τους απενεμήθη το Βραβείο Yan Ye Award Professional Competition ενώ επελέγησαν από την AIAC και το Α10 να εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στο IN practice στα πλαίσια της Fuoribiennale στη Βενετία.
Έχουν λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις και συνέδρια

François Laplantine

Ambiance, common(-)place, common time, place creating connection
Aesthetic transformations of the sensory and aporia of language
Δυο αντιφατικές τάσεις αναδύονται στον σύγχρονο κόσμο: μια τάση ομογενοποίησης (αρχιτεκτονικής, μουσικής, ….), μια τάση (διχοτόμησης /κατακερματισμού). Αυτό που ονομάζουμε παγκοσμιοποίηση οδηγεί είτε σε διάλυση (μέσω της μη διαφοροποίησης των μορφών) είτε σε σκλήρυνση (μέσω των αντιδράσεων στη διαφορετικότητα). Όμως, παράλληλα με την εναλλακτική λογική (περιβάλλον «μοδάτο» / περιβάλλον «παλαιομοδίτικο», γειτονιές «ανοικτές» / γειτονιές «κλειστές», ανακαίνιση – αναπαλαίωση/ συντήρηση) , υπάρχει επίσης, όπως στην Ιαπωνία, και η ρυθμική της εναλλαγής η οποία, μέσω της αρχής της ταυτότητας και του αποκλεισμού τρίτων, αντικρούει την σταθερότητα.
Το γίγνεσθαι των ατμοσφαιρών θέτει το ερώτημα της μεταμόρφωσης του χώρου από τον χρόνο. Πως ο χρόνος αποτυπώνεται στον χώρο; Πως ο χώρος εκφράζει τον χρόνο; Μέσω εθνογραφικών μελετών της καθημερινής διακριτικής ατμόσφαιρας της ζωής του δρόμου στις πόλεις του Σαο Πάολο, του Τόκυο και του Πεκίνου, θα δούμε ότι η ατμόσφαιρα αποτελεί την μοναδική συνάντηση μιας στιγμής με έναν χώρο. Πραγματοποιείται μέσω μιας (ομαδικής) υποκειμενικότητας, στην οποία εμπλέκονται ταυτοχρόνως ο καταμερισμός του αισθητού, η μνήμη και η φαντασία.
Η θεματική του 3ου Συνεδρίου αποτελεί πρόκληση τόσο σε επιστημολογικό όσο και σε γλωσσολογικό επίπεδο. Την ατμόσφαιρα δεν μπορούμε ούτε να την προκαλέσουμε ούτε να την προγραμματίσουμε. Δεν είναι ένα «αντικείμενο». Δεν εκτυλίσσεται στον χώρο και στον χρόνο, αλλά προκύπτει, από την ίδια, ένας χωροχρόνος απρόβλεπτος και ακαθόριστος. Δεν «έχουμε» μια ατμόσφαιρα, ούτε «πηγαίνουμε» προς αυτή. Η ατμόσφαιρα έρχεται προς εμάς, αδιαίρετη, άρρητη, μα ωστόσο αδιαμφισβήτητη. Άλλωστε η εμπειρία αυτή αντιστέκεται στον δυτικό δυϊσμό του υποκειμένου και του αντικειμένου. Δεν συνάδει καθόλου με την ιδιαιτερότητα των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών στις οποίες η γραμματική δομή της πρότασης επηρεάζεται από το υποκείμενο το οποίο προηγείται, βρίσκεται σε θέση εξωτερική και ανώτερη, με αφαιρετική τάση σε σχέση με το περιβάλλον του οποίου ο ρόλος περιορίζεται σε διακοσμητικό. Δεν είναι δυνατό να προβάλλεται μια ατμόσφαιρα με τρόπο ευρωποκεντρικό, από ένα «εγώ» το οποίο προϋπάρχει του πλαισίου και από το οποίο μπορεί να αφαιρεθεί. Είναι ο αμετάβατος χαρακτήρας αυτής της εμπειρίας που θα εξεταστεί μέσω της ιαπωνικής γλώσσας η οποία δεν διαχωρίζει το υποκείμενο, τον χώρο, τον περίγυρο και τον σύνδεσμο. Αν μια ατμόσφαιρα μπορεί δύσκολα να διατυπωθεί στον κοινό λόγο και να αναλυθεί (δηλαδή να αποσυντεθεί) από τον επιστημονικό λόγο (Wittgenstein), μπορεί, ωστόσο, να γίνει αφήγηση, τραγούδι, χορός, έργο, σκηνοθεσία. Αλλά αυτό το οποίο δεν είναι πια αναπαράσταση, αλλά αναδημιουργία, αποτελεί μια άλλη ατμόσφαιρα

Βιογραφία
Ο François Laplantine είναι ομότιμος καθηγητής και ιδρυτής του Τμήματος Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Lyon 2. Το ερευνητικό του έργο διεξήχθη κυρίως στη Βραζιλία, όπου είναι Επίτιμος Καθηγητής σε δυο Πανεπιστήμια, και συνεχίζεται σήμερα στην Κίνα και στην Ιαπωνία. Έχει γράψει τριάντα έργα τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Στα τελευταία εξ ’αυτών συγκαταλέγονται τα παρακάτω: Tokyo ville flottante (Stock 2010), Une autre Chine (De l’incidence 2012), Quand le moi devient autre (CNRS Editions), L’énergie discrète des lucioles. Anthropologie et Images (Académie 2014) Non. Négation, négatif, négativite entre Chine, Japon et Europe (De l’incidence 2016).

Aglaée Degros

Η τέχνη της επανασύνδεσης – της επανένωσης χώρου, ανθρώπων και περίγυρου- είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των ατμοσφαιρών του αύριο.
Ενώ, έως τώρα, το όριο, η επιφάνεια και τα σύνορα ήταν στοιχεία καθοριστικά για τις αστικές και τις αγροτικές ατμόσφαιρες, μπαίνουμε σε μια εποχή κατά την οποία η δυναμική αυτή του συνδέσμου λαμβάνεται πλέον υπόψη. Εάν οι σύνδεσμοι επανακαθορίζουν τα εδάφη και τον χώρο, αποτελούν ταυτοχρόνως και φορείς κοινωνικής, οικονομικής και αρχιτεκτονικής αναγέννησης. Απόδειξη αυτής της αναγέννησης αποτελούν οι ποδηλατικές υποδομές στην Nordbahnstrasse, την Belle-Vue Fietssnelweg και την Ciclovia Belém.
Οι τρόποι δράσης για την υλοποίησή τους εγγράφονται σε πρακτικές διαφορετικές από τις προηγούμενες, εντάσσονται σε πλαίσια συνεργασίας και δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν (συνδυάσουν;) τεχνάσματα με «επαναστατικές» (guérilla) αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις σε κτήρια, και άλλες τεχνικές οι οποίες συμβάλλουν στην δημιουργία της ατμόσφαιρας του αύριο, όπως το mock-up (μακέτες), το design incrémental, και τα σχέδια μετάβασης…

Βιογραφία

H Aglaée DEGROS είναι αρχιτέκτονας και συνιδρύτρια του γραφείου χωροταξικού σχεδιασμού «Artgineering», στο Ρότερνταμ και στις Βρυξέλλες. Μελετώντας (παρατηρώντας) με ακρίβεια τις υπάρχουσες εδαφικές πραγματικότητες, το αρχιτεκτονικό γραφείο τοποθετείται στο σημείο συνάντησης ανάμεσα στη χωρική, κοινωνική και πολιτισμική παραγωγή του χώρου.

Η Aglaée Degros είναι η καθηγήτρια στο Τμήμα Πολεοδομίας στην TU του Graz (Aυστρία)

Marcos Novak

Oh, Ambient Demons: ἰὼ φίλοι δαίμονες, ἀμφιβάντες πόλιν

Ambiances, tomorrow.

Already, these words address both space and time. At first reading, they refer to the future of the ambient. But more can be read into them.

For instance, consider equilibrium: if we stand firmly in one spot and try to reach as far forward as we can, we soon have to balance ourselves by reaching equally far back. Standing on the present, trying to reach deeply into the future, we must reach equally deeply into the past.

That’s static equilibrium. If, on the other hand, like Angelus Novus, Walter Benjamin’s past-facing angel, we are thrust into the future by the wind of progress, then no such balance is necessary, at least as long as we keep moving — but, if we stop, we topple. In the blur of our movement, we are blinded —the future is behind us, invisible, and the past, though visible, recedes in pieces, torn to shreds by the storm of advancement. The moment we pause, the moment of potential clarity, is also the moment of collapse.

An ambience is a surrounding. We begin there. Nothing surrounds us as completely as time. We begin there, in time, surrounded. What is the past, present, and future of ambiances?

Ambiancé, the as-yet-incomplete 720-hour experimental film directed by Anders Weberg, will only be shown once, in its entirety, when it is completed; then it will be destroyed. For now, a 72-hour trailer is available. How does one watch a 72-hour trailer, let alone a 720-hour movie? Even more than Christian Marclay’s 24-hour “The Clock,” the only way to watch Ambiancé is to enter its ambiance, to allow fact and fiction to blend into life itself.

Or, consider virtuality — as physical cities crumble or become aggregations of uncorrelated computer-generated forms that reach the sky but neglect the street, corporate body against human body, the coherent architectonic ambiance that permeated actual cities vanishes into the cinematic. The architecture of the city is now experienced in movies. The infinite wisdom of the market’s “invisible hand” has decided that it is most efficient to provide atmosphere-in-spectacle and generic utility everywhere else. To this is added the new VR-triumphant, virtual-reality re-emerging from its long wait for the right conditions, finally armed with all the necessary enabling technologies, to a generation prepared to receive it, under perfect conditions. How positive this may be, if it indeed allows us to advance “the poetics of space” — Bachelard’s phenomenological perceptiveness of ambiances, so necessary to a healthy psyche — and still remember to bring back what lessons we learn to the actuality of our lived spaces — and how terrifying it may be, if we use these technologies to further neglect and already overly-neglected world.

Ambiances: the ambient, the Latin ambiens and ambitus, in the end, the ancient Greek αμφιβαίνω (αμφι/amphi/ambi/both sides + βαίνω/vado/to proceed, to encircle), to walk around something, hence to surround it. Words that are related to others we know: amphitheater, amphibious, amphiboly, all about the reconciliation of some kind of two-sidedness that contains the contradiction into a new condition and a new whole.

What is this for our time?

Aeschylus, in “Seven Against Thebes,” has the citizens call upon “ambient demons” to protect the city. Ambient demons, natural forces personified, surround the city as guardians, and the citizens call upon them for protection. We find the same perception in Shinto and in all indigenous cultures that respect their surroundings. And what about us? What of our present, and our future? What demons guard our cities? Is it not clear? Computing daemons, impersonal background processes, armed with machine vision, global senses, artificial intelligence, and the wisdom of the market, all hand and no heart, form an ambiance of surveillance whose stated intention is protection, but whose origin and outcome are paranoia and fear and not reassurance or comfort.

Perhaps our future can learn from our past. Perhaps Aeschylus can teach us something about ambiances:

ἰὼ φίλοι δαίμονες,

Oh beloved demons

λυτήριοί τ᾿ ἀμφιβάντες πόλιν

Atoning for and ambient to the city

δείξαθ᾿ ὡς φιλοπόλεις,

Prove yourselves lovers of cities

μέλεσθε θ᾿ ἱερῶν δαμίων,

Take care of the sacred offerings

μελόμενοι δ᾿ ἀρήξατε·

Accepting them, defend them

φιλοθύτων δέ τοι πόλεος ὀργίων

Being fond of the city’s sacrifices

μνήστορες ἔστε μοι.

Be protectors of them, I ask

[translation mine]

Biography

Professor Marcos Novak is the founding director of the transLAB at the University of California, Santa Barbara, where he is affiliated with the AlloSphere and CNSI (the California NanoSystems Institute).

He is a researcher, artist, theorist, and transarchitect. In 2000, he represented Greece at the Venice Biennale, where his works have been exhibited several more times since. His projects have also appeared in prominent museums, galleries, and collections in many countries. He serves on the scientific committees and advisory boards of several international journals and conferences.

His projects, theoretical essays, and interviews have been translated into over twenty languages and have appeared in over 70 countries, and have become the topics of conferences and symposia. He lectures, teaches, and exhibits worldwide.

Tweets by @ambiancesVolos

Important Dates

4 Jan. 2016:
Deadline for abstract submission
20 Fev. 2016:
End of review phase
25-26 Fev. 2016:
Feedback to authors
3 May 2016:
9 May 2016:
NEW Deadline for article submission
21-24 Sept. 2016:
Congress

Ομιλητές

Important Dates

Login Form