6. Η ατμόσφαιρα ως κληρονομιά του μέλλοντος

Μπορούμε να «κληροδοτήσουμε» μια ατμόσφαιρα, να εγγυηθούμε δηλαδή τη διατήρηση εφήμερων και άυλων χαρακτηριστικών ενός χώρου κατά τη διαδικασία μετατροπής της φυσικής του υπόστασης;  Ή καλύτερα, μπορούμε να «κληροδοτήσουμε» έναν χώρο με την ατμόσφαιρά του, δηλαδή να μεταβάλουμε κάποια στοιχεία της εξωτερικής του εμφάνισης, χωρίς να αλλοιώσουμε το πνεύμα του χώρου και τις ιδιότητές του;

Γνωρίζουμε τις συνέπειες της αυστηρής προσήλωσης στην παράδοση, της απώλειας της ανθρωπιάς και της αυθεντικότητας που επέφεραν τα δραστικά και επιλεκτικά μέτρα προστασίας, οι υπερβολικά ριζικές αλλαγές χρήσης, ή οι εξαιρετικά τέλειες ιστορικές αποκαταστάσεις. Προστατέψαμε την ύλη αλλά την μετατρέψαμε σε εικόνα ή σε απλή αναπαράσταση καταστρέφοντας την ατμόσφαιρά της (βλ. τη χρήση της έννοιας από τις πολιτικές του πολιτιστικού τουρισμού ή των αισθητηριακών διαφημιστικών εκστρατειών).

Γνωρίζουμε, αντιστρόφως, και ορισμένες προσπάθειες αρχιτεκτονικών ανασυγκροτήσεων και αστικών αναπλάσεων που σέβονται τα αρχικά χαρακτηριστικά των κτηρίων ή των δρόμων, ενώ ταυτοχρόνως επιφέρουν τις αναγκαίες για τον σύγχρονο τρόπο ζωής βελτιώσεις. Ενισχύουν με τη μνήμη την αναγκαία εξέλιξη των κοινωνιών και των υποδομών. Υπό αυτούς τους όρους δεν είναι η ατμόσφαιρα το κατεξοχήν όργανο κληροδοτήματος του μέλλοντος; Με άλλα λόγια, η υπόθεση αυτού του θεματικού άξονα θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: Χθες, η έκφραση «δημιουργώ κληρονομιά» σήμαινε «ταξινομώ τα αρχιτεκτονικά αντικείμενα», για να προστατέψω την υλική τους υπόσταση. Σήμερα σημαίνει «εντοπίζω τις αστικές οντότητες», προκειμένου να διαφυλάξω την άυλη τους υπόσταση, και  αύριο ίσως να σημαίνει «αυξάνω τις χωρικές ατμόσφαιρες», για να προάγω τη βιωσιμότητά τους μέσα από τη μορφή και τον σύγχρονο τρόπο ζωής.