Ατμόσφαιρες, αύριο

Το τρίτο Συνέδριο θα προσφέρει τη δυνατότητα να ενταχθεί η έννοια της «ατμόσφαιρας» σε μια μακροπρόθεσμη δυναμική θεώρησης και να διερευνηθεί πώς μπορεί να συμβάλει στον μετασχηματισμό των κατοικιών, των πόλεων και των κοινωνιών μας. Το μέλλον των ατμοσφαιρών μπορεί στο πλαίσιο αυτό να διερευνηθεί λαμβάνοντας υπόψη τρεις διαφορετικές διαστάσεις: την πραγματιστική, τη θεωρητική και τη διάσταση της μελλοντικής της προοπτικής. 

Μια ώριμη έννοια, μια διαρκώς ανανεώσιμη χρήση: Η πραγματιστική διάσταση

Εάν η έννοια της ατμόσφαιρας επέδειξε σε παγκόσμια κλίμακα την ικανότητά της να συγκεντρώνει γύρω της μια κοινότητα και να προάγει τις γνώσεις και την τεχνογνωσία, αυτό που προέχει σήμερα είναι να αναλύσουμε αυτή την εξέλιξη, να συνεχίσουμε να συμβάλουμε στο σύγχρονο πεδίο εφαρμογής της και να εξετάσουμε το μέλλον της. Με άλλα λόγια, αν το δεύτερο Συνέδριο έδωσε μια απάντηση στο ερώτημα: «Ποιες είναι σήμερα οι χρήσεις της ατμόσφαιρας;», στο τρίτο Συνέδριο προτείνουμε να συμπληρωθεί αυτό το ερώτημα από το ακόλουθο: «Ποιες χρήσεις προβάλλονται σήμερα, ώστε να σκεφτούμε και να αντιληφθούμε αύριο την αρχιτεκτονική, την πόλη και τις ευρύτερες περιοχές, μέσω της έννοιας αυτής;».

Προκειμένου να σχεδιάσουν χώρους και να παράγουν εμπειρίες, πολλοί ερευνητές χρησιμοποιούν εργαλεία προερχόμενα από διαφορετικούς και συχνά ασυμβίβαστους μεταξύ τους τομείς. Ακόμα και η ιδέα του σχεδιαστή συγχέεται με αυτή του ενεργού υποκειμένου, καθώς οι αρμοδιότητές τους συγκλίνουν ολοένα και περισσότερο. Τα σύγχρονα εργαλεία, τόσο στις κοινωνικές επιστήμες όσο και στον σχεδιασμό, όπως και η εμφάνιση ψηφιακών εργαλείων και ενσωματωμένων τεχνολογιών, καθιστούν σήμερα επιτακτική την ανάγκη επανεξέτασης του διαχωρισμού ανάμεσα σε ανάλυση, σύνθεση και δημιουργία. Υπό αυτή την έννοια, οφείλουμε να εξετάσουμε και αυτό καθαυτό το ζήτημα της μετάφρασης του όρου «ατμόσφαιρες» μεταξύ των διαφορετικών σημασιών της, των γνωστικών πεδίων και των γλωσσών.

Νέοι όροι και καινοτόμοι υβριδισμοί: Η θεωρητική διάσταση

Η εξέλιξη των χρήσεων, των εργαλείων και των τεχνικών που συνάδουν με το ζήτημα των ατμοσφαιρών αποτελεί καθημερινά αδιάσειστη απόδειξη του ολοένα και πιο έντονα αντιληπτού υβριδισμού μεταξύ των γνωστικών πεδίων. Ποια είναι τα γνωστικά πεδία τα οποία εστιάζουν σήμερα στην έννοια της ατμόσφαιρας; Πώς επανακαθορίζουν τα όριά της, τις αρχές της, τα εργαλεία και τις αναπαραστάσεις της; Πώς, πού και με ποιες προοπτικές γίνονται σήμερα αντιληπτές οι έννοιες της ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος; Λόγω του εγγενώς διεπιστημονικού χαρακτήρα της, η έννοια της ατμόσφαιρας προκαλεί μια διαπερατότητα στη χρήση της από τα σχετικά γνωστικά πεδία, καθώς επίσης και  ισάριθμους πειραματισμούς και εμπειρίες.

Θα εξετάσουμε πιο συγκεκριμένα αυτές τις εξελίξεις υπό το πρίσμα διαφορετικών, ιδιαίτερα παραγωγικών, γνωστικών πεδίων: της αρχιτεκτονικής θεωρίας και κριτικής, της έρευνας για τις αστικές και περιφερειακές συνθήκες, του πεδίου έρευνας για το κτισμένο περιβάλλον και του ανοικτού πεδίου της οικολογίας (της οικολογίας της αντίληψης, της οικολογίας της προσοχής, της κοινωνικής οικολογίας κτλ.).

Εξελισσόμενες ατμόσφαιρες – ο κόσμος χθες, σήμερα και αύριο: Η διάσταση της προοπτικής

Σήμερα, ολοένα και περισσότερο, αμφισβητείται η παγιωμένη κατάσταση στο δομημένο περιβάλλον, την οικονομία και την πολιτική ενώ ταυτόχρονα ορισμένες φορές παρατηρούνται βίαιες αλλαγές. Το κλίμα και το περιβάλλον εξελίσσονται. Τα εδάφη αλλάζουν μορφή και τα πλαίσια της καθημερινής διαβίωσης υφίστανται μείζονες εξελίξεις. Ο αισθητηριακός χώρος είτε στην ιδιωτική είτε στη δημόσια σφαίρα, μεταμορφώνεται και  ως προς τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά και ως προς τους τρόπους ενεργοποίησής του. Παρατηρείται μια ολοένα και αυξανόμενη σύγκλιση μεταξύ της ψηφιακής τεχνολογίας και του φυσικού χώρου. Η εξέλιξη των τεχνολογιών και της τεχνογνωσίας ανανεώνουν τόσο τους τρόπους εμφάνισης όσο και τα μέσα σύλληψης των ατμοσφαιρών.

Πώς μας βοηθάει η έννοια της ατμόσφαιρας να σκεφτούμε και να αντιμετωπίσουμε αυτές τις αλλαγές; Ποιες ατμόσφαιρες προβάλλουν για το αύριο μεταξύ μιας ρεαλιστικής και μιας ουτοπικής προοπτικής; Αυτό το ερώτημα βρίσκεται σε φυσική συμμετρία με τα ακόλουθα: Πώς γίνονται αντιληπτές οι  ατμόσφαιρες του παρελθόντος και, αντιστρόφως, πώς γίνονταν αντιληπτές χθες οι ατμόσφαιρες του αύριο; Πώς καταγράφεται η εξέλιξη των ατμοσφαιρών βραχυπρόθεσμα, κατά την αποτύπωση των γεγονότων, και μακροπρόσθεσμα, όταν επισυμβαίνουν οι αλλαγές;

Η διεξαγωγή του 3ου Συνεδρίου θα προσφέρει την ευκαιρία να αναδειχτεί και να τεθεί προς συζήτηση στους κόλπους της επιστημονικής κοινότητας, των σχεδιαστών και των καλλιτεχνών, το πώς αυτές οι εξελίξεις σκιαγραφούν με τον δικό τους τρόπο το μέλλον της έννοιας της ατμόσφαιρας  και, ειδικότερα, τους τρόπους με τους οποίους αυτές σχεδιάζονται, βιώνονται, εφαρμόζονται και γίνονται αισθητές σήμερα και στο μέλλον.